Testy psychologiczne mogą być wykorzystywane do opisu takich obszarów funkcjonowania człowieka jak osobowość, zdolności poznawcze (np. iloraz inteligencji), zdrowie psychiczne, umiejętności i kompetencje (np. inteligencja emocjonalna).

Próbując przedstawić prostą i zrozumiałą definicję testu psychologicznego, można powiedzieć, że test psychologiczny to zbiór pytań lub specyficzna procedura wykonania pewnych konkretnych czynności, które zostały starannie przemyślane i przygotowane w celu ukazania pewnej właściwości osoby. Przykładowo, test badający naszą osobowość, to składający się z szeregu pytań kwestionariusz. Treść pytań została tak przygotowana, by odpowiedzi na nie pokazywały jak najpełniej i jak najwierniej to, jakie cechy osobowości opisują osobę badaną.

Test psychologiczny powstaje bardzo długo

Pytania, które znajdują się w teście psychologicznym nie są przypadkowe. Taki test jest efektem miesięcy, a nawet lat prac grupy badaczy. U podstaw testu zawsze leży jakaś teoria psychologiczna. W naszym przykładzie byłaby to teoria, według której osobowość można opisać w oparciu o nasilenie pewnych kluczowych cech, na przykład teoria osobowości autorstwa Paula Costy i Roberta McCrae. Według niej nasza osobowość składa się z takich cechy jak: neurotyczność, ekstrawersja, otwartość na doświadczenia, ugodowość i sumienność.

W oparciu o wybraną teorię psychologiczną, autorzy testu układają listę pytań/stwierdzeń (np. Lubię spędzać czas z przyjaciółmi) i nierzadko listę odpowiedzi na nie (np. zdecydowanie się zgadzam, raczej się zgadzam, nie wiem, raczej się nie zgadzam, zdecydowanie się nie zgadzam). Pytania są przygotowywane często przez grupę specjalistów w danym obszarze oraz oceniane przez tzw. sędziów kompetentnych, przy pomocy których wybierane są najtrafniejsze sformułowania. Lista pytań jest następnie modyfikowana, nierzadko wielokrotnie, także w oparciu o wyniki zebrane w badaniach wstępnych.

Pytania, czy sformułowania, które okazują się mało zrozumiałe, wieloznaczne lub mało różnicujące badanych są usuwane. Udzielone podczas tworzenia testu odpowiedzi są poddawane analizie statystycznej, porównywane z wynikami innych testów oraz analizowane pod kątem tego, jak faktycznie opisują realnie przeżywane przez ludzi problemy psychiczne. Jest to złożony i długotrwały proces. Wyniki takiego testu mogą być pomocne psychologowi w postawieniu rozpoznania i określeniu źródła problemów.

Nie wszystkie testy psychologiczne są oparte na liście stwierdzeń. Istnieją testy, zwłaszcza te mierzące zdolności poznawcze, pamięć, uwagę itp., które składają się z zadań do wykonania. Szczególnie często takie testy stosowane są w neuropsychologii, która jest działem psychologii, zajmującym się badaniem i terapią procesów poznawczych w zdrowiu i chorobie (np. po udarze, w otępieniu).

Interesuje Ciebie diagnoza psychologiczna? Ogólnopolska Sekcja Diagnozy Psychologicznej Polskiego Towarzystwa Psychologicznego opracowała dla specjalistów „Standardy diagnozy psychologicznej„. Możesz się z nimi zapoznać tutaj.

Na przestrzeni lat powstało wiele różnych testów psychologicznych. Opracowywaniem nowych testów i ich dystrybucją zajmują się specjalne organizacje oraz naukowcy pracujący na wyższych uczelniach. W Polsce organizacją psychologiczną, która zajmuje się opracowaniem i sprzedażą testów psychologicznych jest m.in. Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Dostęp do zakupu niektórych testów psychologicznych i/lub licencji na ich wykorzystanie mają jedynie psychologowie. Ale są także testy, z których korzystać mogą również inni specjaliści, a niektóre kwestionariusze dostępne są bezpłatnie w czasopismach naukowych lub na stronach internetowych instytucji naukowych.

https://pro-psyche.pl/psycholog-psychoterapeuta-czy-psychiatra-czym-sie-roznia-bydgoszcz/

Testy psychologiczne mogą być wykorzystywane do opisu takich obszarów funkcjonowania człowieka jak osobowość, zdolności poznawcze (np. iloraz inteligencji), zdrowie psychiczne, umiejętności i kompetencje (np. inteligencja emocjonalna). Mogą mieć formę papierowego lub elektronicznego kwestionariusza. Każdy test posiada także swoją charakterystykę, która uwzględnia m.in. podstawy teoretyczne, cel zastosowania, zakres norm, właściwości psychometryczne. Niektóre testy mogą być powtarzane często, na przykład te mierzące nasilenie depresji, a inne nie mogą być wykonywane częściej niż co kilka miesięcy. Wypełnienie niektórych kwestionariuszy zajmuje 15 minut, a innych godzinę lub dwie.

Testy psychologiczne, by ich wyniki mogły być prawidłowo zinterpretowane, muszą być przeprowadzane zgodnie z określoną procedurą, która jest zawsze dokładnie opisana. Opis testu zawiera także kluczowe wskazówki interpretacyjne. Zapewnia to powtarzalność i rzetelność wyniku, a także podobną interpretację niezależnie od wykonującego test specjalisty.

Nie każdy test nadaje się do wykorzystania w każdej sytuacji. Doboru narzędzi diagnostycznych dokonuje psycholog po zapoznania się ze wstępnymi informacjami na temat tego, kogo będzie badał i z jakimi problemami zmaga się dana osoba.

Kluczowa jest interpretacja wyników testu przez psychologa

Wynikiem testu psychologicznego są często pewne wartości liczbowe na określonych skalach i podskalach. Należy podkreślić, że same te wartości nie stanowią informacji diagnostycznej. Dopiero psycholog, który bada daną osobę jest kompetentny by nadać tym wartościom i wszelkim innym wynikom testu znaczenie diagnostyczne. Z tego powodu osoba badana nie otrzymuje nigdy samego liczbowego wyniku testu, ale jego „omówienie” wykonane przez specjalistę.

Testy psychologiczne nie są też nigdy jedynym źródłem informacji o osobie. Stanowią one uzupełnienie wywiadu psychologicznego i obserwacji. Wynik testu jest interpretowany przez specjalistę w oparciu o informacje uzyskane od osoby badanej, specjalistyczną wiedzę psychologiczną oraz na podstawie doświadczenia klinicznego badającego. Psycholog na podstawie tych wszystkich informacji formułuje wnioski diagnostyczne, które przedstawia w formie ustnej lub pisemnej w opinii psychologicznej.

Testy psychologiczne a psychotesty i psychoquizy w internecie

Podkreślamy raz jeszcze, że test psychologiczny to narzędzie o określonych i zweryfikowanych parametrach merytorycznych i statystycznych, które osiągane są na drodze długich badań. W sieci, czy to na portalach społecznościowych, czy na stronach WWW, znaleźć można wiele testów i quizów. Mają one odpowiedzieć na pytania jakim jesteś rodzicem, partnerką, synem, pracownikiem, managerką itp. Są to jednak quizy i testy, które opracowywane są najczęściej w oparciu o metodologię znaną z gier i zabaw. Ich głównym celem nie jest diagnoza psychologiczna, a dostarczenie pewnej humorystycznej treści lub zaciekawienie użytkownika daną stroną internetową lub produktem. W rezultacie pytania, na które odpowiadamy w takim „teście osobowości” nie są miarodajne, a ich przydatność w trafnym opisaniu osoby jest niezwykle niska, wręcz zerowa. Taki test może mieć jedynie charakter zabawy, spojrzenia na siebie „z przymrużeniem oka” i w taki sposób powinniśmy do jego wyników podchodzić 😉

Jeśli wyniki takich zabaw, testów i quizów, niepokoją nas, gabinet psychologa jest właściwy by rozwiać swoje wątpliwości co do naszej osobowości, zdrowia psychicznego, zdolności lub kompetencji.

Pamiętajmy, że ostatecznej interpretacji testu, nawet tego, który jest dostępny za darmo w internecie (o ile jest testem psychologicznym, a nie psychotestem/zabawą) powinien dokonywać jedynie wykwalifikowany w tym zakresie psycholog.

Jeśli interesuje Ciebie ten temat polecamy Stanowisko Komisji ds. Testów Psychologicznych Komitetu Psychologii PAN w tej sprawie dostępne tutaj.

O prowadzonej w PROPSYCHE terapii, oferowanej pomocy psychologicznej i konsultacjach psychologicznych przeczytasz tutaj.

---

Piśmiennictwo:

Hornowska, E. (2001). Testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.